MƏHV OLMUŞ ŞAHƏSƏRLƏR

Sənət kolleysiyaçılarının səylərinə baxmayaraq, dünyanın ən əhəmiyyətli rəsm və heykəltəraşlıq əsərlərinin bir çoxu artıq mövcud deyil. Bu incəsənət əsərlərinin bəziləri müharibələrdə itmiş, bəziləri öz himayəçiləri tərəfindən yandırılmış, məhv edilmiş, bəziləri də peşəkar oğrular tərəfindən oğurlanmışdır. Bu şah əsərlərindən bəziləri ilə tanış olaq...

Rodos Heykəli (The Colossus of Rhodes)

Antik dövrün yeddi möcüzəsindən biri hesab edilən Rodos heykəli cəmi 66 il mövcud olmuşdur. Beləki, e.ə. III əsrdə sərkərdə Demetri Rodos adasına hücum etmiş, lakin rodosluları məğlub edə bilməmişdir. Adanın uğurlu müdafiəsi şərəfinə rodoslular adada dünyanın ən böyük heykəlini qoymağı qərara alırlar. Abidənin yaradılması antik dövrün məşhur heykəltəraşı Lissipin şagirdi Xaresə həvalə olunmuşdur. Xares abidəni 12 il ərzində yaratmışdır. Dənizlə şəhər darvazaları arasındakı bazar meydanında qoyulmuş 30 metrlik tunc heykəldə gənc oğlan təsvir olunmuşdur. Başında günəş şüalarının rəmzi - tac olan heykəl Yunan Günəş Tanrısı Heliosun təsviri idi. E.ə 225 –ci ildə baş verən zəlzələ nəticəsində Rodos nəhənginin ayaqları sınmışdır. Heykəl dənizə yıxılmış və təxminən 1000 il sahildə bu vəziyyətdə qalmışdır. 653-ci ildə isə ərəb sərkərdəsi Müaviyyə adanı ələ keçirdikdən sonra heykəli bir yəhudi tacirə satmışdır. Həmçinin fransız heykəltəraş Frederic Auguste Bartholdi New Yorkdakı Azadlıq heykəlini Rodos heykəlindən ilhamlanaraq yaratmışdır.

Leonardo da Vinçinin “Meduza Qalxanı”(“Medusa Shield”)

Leonardo da Vinçinin əsərlərinin bir çoxu itmişdir, lakin “Meduza Qalxanı” bəlkə də ən əsrarəngiz olanıdır. İntibah rəssamlarının bioqrafı Vazari tərəfindən nəql olunmuş

Caravaggionun Meduzası

əfsanəyə görə, bir dəfə bir kəndli dairəvi qalxan düzəldərək Pyeroya gətirmiş və içinə rəsm çəkdirmək üçün rəssam tapmağı xahiş etmişdir. Pyero qalxanı öz oğlu Leonardoya vermişdir. Leonardo isə qalxan üzərində Meduza qorqonunun başını təsvir etmək qərarına gəlmiş, bunun üçün kərtənkələ, ilan, çəyirtkə, tırtıl, yarasa və digər heyvanlardan istifadə edərək qorxunc və iyrənc bədheybət şəkli yaratmışdır. Nəticə Leonardonun gözlədiyindən də artıq olmuşdur. Beləki, ilk dəfə təsviri görən atası qorxuya düşmüşdür. Pyero kəndliyə üzərində oxla dəlinmiş ürək təsviri olan bir qalxan vermiş, Leonardonun yaratdığı Meduza qalxanını isə Florensiyada 100 dukata satmışdır. Rəvayətə görə, qalxan Mediçi ailəsinin əlinə keçmiş, ailə şəhərdən baş vermiş bir üsyan nəticəsində qovulduöu zaman itmişdir. İllər sonra kardinal del Monte rəssam Caravaggioya Meduzanın rəsmini sifariş vermişdir.

Diego Riveranın “Yolayrıcındakı adamlar”ı(“Man at the Crossroads”)

Leninin təsviri

Diego Riveraya 1932-ci ildə New York Rockefeller Mərkəzində divar rəsmləri yaratması üçün John D. Rockefeller tərəfindən tapşırıq verilmişdir. “Ümidlərlə baxan yolayrıcındakı adamlar və yeni, daha yaxşı gələcəyi seçmək üçün böyük arzular” mövzusunu nəzərə alaraq Rivera elmi tərəqqi, vətəndaş hüququ və fəhlə sinfinin vəziyyətini ehtiva edən inqilabi əsərini ərsəyə gətirdi. Rəsm mübahisələrə səbəb olmuşdur, çünki qatı solçu Rivera rəsm əsərinə kommunist lider Leninin təsvirini çəkmişdir. Bir çox rəssamın etirazına baxmayaraq Nelson Rockefeller bu rəsm əsərinin məhv edilməsinə əmr vermişdi. (Bu haqda məşhur "Frida" filmindən ətraflı öyrənmək olar)

Graham Sutherland-ın “Cənab *Uinston Çörçillin Portreti” (“Portrait of Sir Winston Churchill”)***

1954-cü ildə Britaniya parlament nümayəndələri Çörçillin portretini çəkməsi üçün rəssam Graham Sutherlanda sifariş vermişlər və bu portret Çörçilin ad günündə(80yaşında) ona hədiyə edilmişdir. Yəqin ki, hədiyyə sahibində yaratdığı nifrət baxımından gəlmiş keçmiş ən məşhur portretdir. Eləcə də baş nazir şəxsən Sutherlanda məktub yazaraq öz məyusluğunu ifadə etmişdir. 1977-ci ildə isə Klemente Çörçillin (Uinston Çörçillin həyat yoldaşı) bu portreti yandırması aşkar edilmişdir. Əsas səbəb kimi isə Çörçillin çox yaşlı, yorğun,çökmüş təsvir edilməsi göstərilir.

Babyan Budda Heykəlləri(The Buddhas of Bamiyan)

Ümümdünya irsinə daxil olan Babyan Budda heykəlləri Hind-Yunan üslubunda VI əsrdə inşa edilmişdir. Əfqanıstanın Kabil şəhərinin 230 km şimal-qərbində, Babyan vadisində sal qayaların içərisində oyularaq hazırlanmış iki ədət hündür heykəldən ibarət olmuşdur. Şəhər Böyük İpək yolu üzərində inkişaf etdiyi dövrdə Babyan Heykəlləri ən möhtəşəm abidə kimi təqdim edilirdi. 2001-ci ildə Taliban və onun müttəfiqi Əl-Qaidə bu abidəni bütpərəstliyi təbliğ etdiyi üçün dinamit ilə partlatmışdır..

₦

posted under ART |

Les Filles